O regionie w Nadwarciańskim Roczniku

28 tom „Nadwarciańskiego Rocznika Historyczno-Archiwalnego” zawiera ciekawe artykuły dotyczące historycznego regionu gorzowskiego, czyli obszaru nieco więcej na północ niż granica województwa lubuskiego.

*

Rozdział „Rozprawy i przyczynki” otwiera artykuł Edwarda Rymara „Okoliczności, przyczyny i przedmiot krakowskiego hołdu braci Ostenów z Drezdenka”. 22 lipca 1365 roku bracia Ostenowie z Drezdenka, poddani margrabiego brandenburskiego Ottona Wittelsbacha w Krakowie złożyli hołd polskiemu królowi Kazimierzowi III Wielkiemu, w którym stwierdzili, że ich posiadłości de jure należą do Królestwa Polskiego. Autor – jak w tytule – analizuje wszystkie aspekty tego dokumentu.

Grzegorz Jacek Brzustowicz przybliża „Zamek Güntersbergów w Kraśniku”. Nowomarchijski ród rycerski Güntersbergów posiadał kilka zamków. Jednym z nich był zamek w Kraśniku na ziemi choszczeńskiej, tyle że dziś nie wiadomo dokładnie gdzie. Tematem artykułu jest nie tylko ustalenie tego miejsca, a także okoliczności, w których Güntersbergowie otrzymali duże nadania od Wittelsbachów. W tle głośna w XIV wieku awantura z pseudo-Waldemarem.

Piotr Maciej Dziembowski od dłuższego czasu penetruje księgi metrykalne parafii ewangelickiej w Międzyrzeczu. Księga ta znajduje się w gorzowskim archiwum. W trakcie pracy zauważył, że brakuje tam niektórych stron. Równolegle odkrył, że w archiwum w Lipsku znajduje się sporządzony w 1939 roku mikrofilm tej księgi. Porównał oryginał i mikrofilm i ustalił, że w Gorzowie brak 12 stron metryk ślubów, 48 stron metryk chrztów. Dało się także odczytać 8 stron zachowanych w Gorzowie w formie szczątkowej. Znalezisko to autor publikuje w obszernym artykule pt. „Materiał genealogiczny ujęty na brakujących współcześnie kartach w najstarszej księdze metrykalnej parafii ewangelickiej w Międzyrzeczu”.

*

Formę opowiastek nadał swoim odkryciom niezrównany gawędziarz – Zbigniew Czarnuch. Tym razem zajął się kolejnictwem, a konkretnie salonkami, jakimi podróżowali rządzący Polską Ludową, ostatnim pociągiem, jaki wyjechał z Landsbergu tuż przed wkroczeniem wojsk radzieckich oraz poszukiwaniem odpowiedzi na pytanie: Którędy Józef Stalin jechał do Poczdamu? Wszystkie „Opowiastki kolejowe” bardzo ciekawe.

*

W rozdziale „Materiały do gorzowskiego słownika biograficznego” Andeas Seidel z Hamburga przypomina Paula Riessa – malarza pejzażystę ze Świerkocina, potem związanego z Berlinem, Weimarem i Dessau.

*

W rozdziale „Znalezione na archiwalnej półce” Piotr Maciej Dziembowski prezentuje „Testament Stefana i Jeanetty Wilhelminy Dziembowskich z 16 stycznia 1856 roku” sporządzony w Międzyrzeczu, a znajdujący się w gorzowskim archiwum. Ciekawa jest nie tylko treść, ale i forma tego testamentu.

*

W rozdziale „Wspomnienia” znajduje się obszerny artykuł Sylwestra Waszkowiaka „Moja kolejarska służba na szlaku dawnej Kolei Wschodniej”. Autor przez całe życie pracował na różnych stacjach i stanowiskach na tej linii, w tym 24 lata w Kostrzynie nad Odrą. Zbigniew Czarnuch, który rekomenduje ten tekst uznał go za „bardzo cenny merytorycznie”. Warto przeczytać.

*

Polecam także zamieszczone w ostatniej części dwa artykuły. Mojego autorstwa „Publikacje o regionie w 2020 roku” z rozdziałami: „O przeszłości”, „O ludziach”, „O miastach i wsiach”, jako przewodnik, by łatwiej było trafić do interesujących opracowań. Dla każdego regionalisty bardzo ważne są „Materiały do historii regionu za rok 2020 (z uzupełnieniami za rok 2019)” przygotowane przez Grażynę Kostkiewicz-Górską, czyli bibliografia niezbędna przy badaniu każdego tematu.

***

Nadwarciański Rocznik 97o Historyczno-Archiwalny, red. nacz. Dariusz A. Rymar, wyd. Archiwum Państwowe w Gorzowie Wielkopolskim, Gorzów Wielkopolski 2021, 624 s.