Jak to robią w Szczecinie?

W Gorzowie Oddział Związku Literatów Polskich wydaje kwartalnik pt. „Pegaz Lubuski” (razem z WiMBP im. Zbigniewa Herberta). Ma on zazwyczaj 24 strony formatu A-4, czyli w roku 96 dużych stron lub 192 strony małe. W numerze przede wszystkim teksty miejscowych autorów: wiersze, opowiadania, fragmenty większej całości prozą, felietony, humoreski, satyry, fraszki itp. Także dużo recenzji i informacje o wydarzeniach literackich w minionym kwartale. Wszystkie numery do obejrzenia na stronie internetowej WiMBP.

*

Niedawno dostałam pismo wydawane przez Oddział w Szczecinie Związku Literatów Polskich. Nosi ono tytuł „Pryzmat Literacki” i jest rocznikiem. W 2021 roku ukazał się numer drugi. Ma format B-5 i liczy 278 stron.

Otwiera go rozdział pt. „Pożegnania”, w którym zamieszczono wspomnienia o dwóch zmarłych w 2021 r. literatach związanych ze szczecińskim Oddziałem: Ireneuszu Krzysztofie Szmidcie i Eugeniuszu Daszkowskim.

Ireneusz Krzysztof Szmidt był członkiem ZLP od 1965 roku, aż do 2003 roku związanym z Oddziałem szczecińskim, przez jedną kadencję jego prezesem. Gdy przeprowadził się do Gorzowa, w 2004 roku zorganizował oddział ZLP w Gorzowie, któremu prezesował do śmierci w 2021 roku. W „Pryzmacie” wspominają go: Robert A. Florczyk, Barbara Moraczewska-Jankowska, Stanisław Rapior, Elwira Rewcio, Ewa Kulesza, Sławomir Osiński, Marek Sztark, Marek Rudziński, Róża Czerniawska-Karcz i Leszek Dembek – obecny prezes Oddziału. Bardzo dużo ciepłych słów mają szczecińscy koledzy dla Ireneusza, przez lata jednego z nich.

*

Najobszerniejszy jest rozdział drugi pt. „Historia i teraźniejszość”, a w nim artykuły problemowe dotyczące przede wszystkim twórczości pisarzy szczecińskich: Heleny Raszki, Eliasza Rajzmana, Barbary Stenki, Wiesława Andrzejewskiego, Jana Papugi, Jerzego Pachlowskiego. Są także artykuły o Tadeuszu Różewiczu i Witoldzie Wirpszy, którzy krótko związani byli ze Szczecinem, ale ślad tego miasta pozostał w ich twórczości. Jest ciekawe wspomnienie o Joannie i Janie Kulmach, również o życiu literackim w powojennym Szczecinie. Moją uwagę przyciągnął artykuł o jenieckiej twórczości literackiej w oflagu Arnswalde, czyli dzisiejszym Choszcznie, gdzie przebywali m. in. Leon Kruczkowski i Stefan Flukowski.

Niestety, nie podano informacji o autorach tych artykułów, ale przypuszczać mogę że są związani z Uniwersytetem Szczecińskim.

*

Całkiem nowe spojrzenie na literaturę zawierają artykuły z rozdziału „Poezja eksperymentalna” dotyczące tworzenia wierszy przez sztuczną inteligencję. Są to: Zbigniewa Jahnza „Quo vadis uomo?”, Leszka Dembka „Prawo do kreowania nowej przestrzeni”, Elżbiety Musiał „Światło odbitych słów. Czy algorytm można (po)lubić?”, Marty Wylegały „Sztuczna inteligencja – czy odnajdzie się w świecie lirycznym?”. Nie potrafię streścić rozważań autorów, zainteresowanych odsyłam do źródła.

*

W roczniku są jeszcze inne wspomnienia, rozważania, a także recenzje kilku książek autorów szczecińskich. Nie ma tu tekstów literackich. Założenia pisma tak określa jego redaktor naczelny Leszek Dembek: Dążymy do zaspokojenia zainteresowań i tematyki miłośników poezji i prozy, by jak najwięcej osób utożsamiało się z jego zawartością. Najważniejsze, by z niego, jak w pryzmacie, rozchodziło się szlachetne promieniowanie wartości, których literatura musi być nieustannym, odnawialnym źródłem humanizmu, by cechowało nas człowieczeństwo.

*

W Gorzowie literaci proponują czytanie siebie. W Szczecinie – czytanie i analizowanie tego, co już weszło do literatury. W obu ośrodkach – myślenie o literaturze.

Do literatury nie ma jednej drogi ani jednego sposobu jej odbioru. Ważne jednak, aby wiedzieć, jak to robią inni.

***

„Pryzmat Literacki”, nr 2 / 2021, red. nacz. Leszek Dembek, wydawca Związek Literatów Polskich Oddział w Szczecinie, Szczecin 2021, 278 s.

Zainteresowanym polecam adres: @.