Spotkanie z Krzysztofem Niewrzędą w BPMiG Międzyrzecz

 
Dnia 15.10 2009 r., w czwartkowe popołudnie gościem międzyrzeckiej biblioteki i klubowiczów z DKK był pan Krzysztof Niewrzęda, polski pisarz mieszkający na stałe w Niemczech. Jest jednym z wielu uznanych i docenionych twórców polskich, którzy zaistnieli w latach dziewięćdziesiątych na rynku wydawniczym. Należą do nich m.in. Natasza Goerke, Brygida Helbig, Maria Kolenda, Marek Kędzierski czy pochodzący z Ziemi Lubuskiej Dariusz Muszer. Obcowanie z twórcą pozostającym na obczyźnie sprowadziło rozmowy na temat zachowania polskiej tożsamości „tam”, inspiracji polską kulturą i mechanizmów literackich panujących w obydwu krajach.
 
Nasze spotkanie pisarz rozpoczął od przeczytania wybranych przez siebie wierszy i fragmentów prozy. To stanowiło później przyczynek do dyskusji o tematyce jego utworów, konstruowaniu języka i bohatera literackiego oraz emigracji.
 
Autor uważa iż w dobie częstych podróży, telewizji satelitarnej i innych mediów łatwo o kontakt z rodzimym krajem, dlatego trudno tu mówić o prawdziwej emigracji.
 
„Polscy pisarze mieszkający w Niemczech nie muszą swojego języka marynować, ponieważ mogą mieć stały kontakt z najświeższą polszczyzną”.( „Dekada Literacka” nr 5/6 2002). Tworzy w języku polskim, ponieważ „język ojczysty prawie zawsze pozostaje przez całe życie językiem wewnętrznym każdego z nas. Mieszkając od kilkunastu lat w Niemczech, zastanawiam się więc raczej nad tym, czy ktoś, kogo ukształtował język polski, może zostać niepolskim pisarzem”. Temat emigracji porusza też w swojej powieści „Poszukiwanie całości”. Wbrew przypuszczeniom nie jest ona opowieścią o losach polskiego emigranta w Niemczech, ale wyobcowaniu jednostki związanego z rozdarciem pomiędzy dwoma światami: tym który został „tam” i tym „tu” – w nowym miejscu egzystencji. W swojej powieści często odwołuje się do Marka Hłaski. Uważa, że tylko on potrafił pisać i mówić o emigracji w tak subiektywny, a jednocześnie uniwersalny sposób. Polskie i polsko-niemieckie wątki znajdziemy również w zbiorze esejów pt. „Czas przeprowadzki”. W centrum opowieści znajdują się trzy miasta : wspominany z nostalgią Szczecin, Brema, której nigdy nie polubił i Berlin, w którym jest po prostu szczęśliwy. Ta książka to swoista podróż literacka z olbrzymią ilością materiału nie tylko historycznego, pokazująca życzliwie Niemcy, przypominająca ich historię i miejsca związane z Polską. Wymagała od autora specjalnego przygotowania. Duże zainteresowanie wzbudziła ostatnia powieść pisarza „Wariant do sprawdzenia”. Pan Niewrzęda opowiadał o sposobie prowadzenia narracji (raz pierwszo-, a raz trzecioplanowej), postaci głównego bohatera i roli lustra . Zapytany czy twórczość traktuje jako sposób na życie, czy raczej twórczość jest jego życiem – odpowiada , że twórczość jest pewnego rodzaju przymusem podporządkowanym gustom ludzi lub odbiorcom. To ma wpływ na rolę jaką wybiera się dla siebie. Pisząc podporządkowuje się pewnej wewnętrznej dyscyplinie. Nagrody, które otrzymał lub był do nich nominowany w żaden sposób nie wpłynęły na jego ocenę własnej twórczości. Utwierdziły go jedynie w słusznie obranym kierunku jego pisarstwa. Jednak najważniejsza w jego twórczości jest poezja, która pozwala na kontakt z tym „czymś” czego nie można nazwać. Wszystko co ją charakteryzuje zamyka się w tytułach tomików poezji i użytych w nich słowa „pop”, w którym autor nawiązuje do wszechobecnej w naszym życiu popkultury. Przez wiele lat tworzył do szuflady, poza krajem i jakimkolwiek środowiskiem, dlatego pisze inaczej niż jego rówieśnicy. Wynika to jednak nie z chęci przeciwstawienia się modom, ale innego postrzegania rzeczywistości. Czasami posługuje się kolokwializmami, wulgaryzmami i symboliką codzienności. Wynika to z dbałości o szczegóły, smaki czy fascynację zarejestrowanych faktów. Dzięki temu poezja jest bardziej wiarygodna. „Artystyczna wypowiedź staje się bliższa codzienności i nabiera bardziej uniwersalnego charakteru…”. Po spotkaniu można było zakupić książki z autografem autora. Rozmowy kuluarowe przeciągnęły się do późnych godzin wieczornych. Tym, którzy z różnych przyczyn nie mogli uczestniczyć w „bibliotecznych spotkaniach z literaturą” zapraszam do obejrzenia wystawki w hollu biblioteki, poświęconej twórczości naszego gościa. Zachęcam do bezpośredniego zapoznania się z książkami pana Krzysztofa Niewrzędy, które znajdziecie Państwo w Wypożyczalni dla Dorosłych. Osobiście polecam „Czas przeprowadzki”, ponieważ „wszędzie można pojechać i każde miejsce oswoić, jeżeli czuje się do niego sympatię”. Życząc Państwu udanych „wypraw literackich” zapraszam na kolejne imprezy czytelnicze organizowane przez naszą bibliotekę.
 
 

Zebrała Krystyna Pawłowska

 
Pan Krzysztof Niewrzęda urodził się w Szczecinie, gdzie studiował na Wydziale Budownictwa i Architektury Politechniki Szczecińskiej. W latach 80 – tych grał jako perkusista w kilku szczecińskich zespołach undergroundowych (Brunatne Sklepienie, Casus, Arami). Jako poeta zadebiutował w 1985 r. na łamach tygodnika „Morze i Ziemia”. W 1989 r. wyjechał do Niemiec zamieszkał w Bremie, a w 2001 r. przeprowadził się do Berlina. To z tymi dwoma miastami związał swoje życie zawodowe i twórczość literacką. W Bremie wspólnie z artystami polskimi mieszkającymi za granicą założył interdyscyplinarną grupę artystyczną NAS – TU. W latach 1998 – 2003 zorganizowała ona kilka przedsięwzięć m.in. w szczecińskiej galerii PIASTÓW 75. Zaczął publikować wiesze w polskich pismach literackich oraz felietony do wydawanych w Niemczech tygodników polonijnych. W 1997 r. otrzymał „Srebrnego Pegaza” w Europejskim Konkursie na Polski Wiersz Emigracyjny, zorganizowany pod patronatem miesięcznika literackiego „Twórczość”. W 2003 r. zdobył nagrodę im. Marka Hłaski, w międzynarodowym konkursie literackim w Wiedniu. W 2008 r. za powieść „Wariant do sprawdzenia” otrzymał nominację do „Literackiej Nagrody Mediów Publicznych COGITO” i „Literackiej Nagrody Europy Środkowej ANGELUS”, a  2009 r. do Europejskiej Nagrody Literackiej (ustanowionej w tym roku przez Unię Europejską). Był jednym z redaktorów ukazującego się w Niemczech polskiego pisma literackiego „BUNDESSTRASSE 1”. Po przeprowadzce do Berlina został stałym współpracownikiem dwumiesięcznika „Pogranicza”. Jego utwory poetyckie, prozatorskie i eseje były tłumaczone na język niemiecki, francuski, chorwacki, ukraiński i japoński. Sam jest również współautorem tłumaczenia z języka niemieckiego książki Olafa Kuhla pt. „Gęba Erosa. Tajemnice stylu Witolda Gombrowicza.”. Jeden z wierszy pana Niewrzędy został wykorzystany jako tekst utworu „Wojownicy Itaki” na płycie „New Century” grupy SBB.
 
Do 2008 r. ukazały się cztery tomiki poezji – „W poprzek” (1998), „Poplątanie” (1999), „Popłoch” (2000) i „Popołudnie” (2005) oraz dwie powieści „Poszukiwanie całości”(1999) i wspomniany już wcześniej „Wariant do sprawdzenia” (2007). W 2005 r. ukazał się zbiór esejów „Czas przeprowadzki”.