“NOWA MARCHIA – PROWINCJA ZAPOMNIANA – ZIEMIA LUBUSKA – WSPÓLNE KORZENIE” – 100

Wykład prof. Edwarda Rymara: „Publiczno – prawne aspekty powstania "ziemi zaodrzańskiej" Askańczyków i Wittelsbachów", 19 lutego 2013 roku.

Jubileuszową setną sesję naukowego cyklu „Nowa Marchia – prowincja zapomniana – Ziemia Lubuska – wspólne korzenie” uświetniło wystąpienie profesora Edwarda Rymara. Prelegent, którego wykład blisko dziesięć lat temu zainaugurował cykl spotkań (pierwsze odbyło się 8 kwietnia 2003 roku) przybliżył licznie zgromadzonym 19 lutego br. słuchaczom prawne aspekty terytorialnej ekspansji Brandenburgii na przestrzeni XII – XIV wieku.

Profesora oraz szanownych gości z Niemiec w osobach kuratora Stiftung Brandenburg Karla-Christopha von Stünzner-Karbe, Marii Petzoldt oraz Brigitte Siering powitał dyrektor Wojewódzkiej i Miejskiej Biblioteki Publicznej w Gorzowie Wielkopolskim. W swoim wystąpieniu Edward Jaworski omówił narodziny pomysłu spotkań naukowców polskich i niemieckich, którego przewodnim tematem miała być Nowa Marchia, jej historyczne, ekonomiczne i kulturalne dziedzictwo mające wpływ na przeszłe i teraźniejsze regionalne i ogólnokrajowe sąsiedzkie relacje. Podkreślił zaangażowanie historyków, przedstawicieli lokalnych społeczności, nierzadko osób prywatnych w zbieranie i publikowanie artykułów dotyczących prowincji. Słowa dyrektora podzielił kurator, który pogratulował kierownictwu biblioteki naukowego przedsięwzięcia oraz udanej współpracy ze Stiftung Brandenburg w dziedzinie poszukiwania „wspólnych korzeni” na polsko – niemieckim pograniczu.

Swój wykład profesor Edward Rymar poświęcił tzw. Marchii Zaodrzańskiej – prawnemu usankcjonowaniu jej istnienia w latach panowania w Brandenburgii władców z dynastii Askańskiej (1157-1320) i Wittelsbachów (1323-1373). Przedstawił etymologię przypisaną ziemiom zaodrzańskim w historiografii: od terra trans Oderam (1266), ultra Oderam (1278), nova terra ultra Oderam (1290, 1291), terra transoderana (1337) po marchia transoderana (1375). Prelegent omówił również następstwa przywileju raweńskiego cesarza Fryderyka II z 1231 roku uzasadniającego prawa margrabiów do posiadanych ziem oraz legitymizujących ich późniejsze nabytki terytorialne na wschód od Odry. W trakcie wykładu nakreślone zostały etapy i metody ekspansji Nowej Marchii na pograniczu pomorsko – wielkopolskim (poprzez zabór, dyplomatyczne układy bądź w drodze zakupu) oraz walka książąt i władców piastowskich o utrzymanie łączności rdzennych ziem polskich z Pomorzem.

Jubileuszowe spotkanie dopełniły towarzyszące przemówieniu dyrektora słowno – zdjęciowe prezentacje wszystkich naukowych sesji ostatniej dekady, wystawa informacyjnych plakatów oraz ośmiokilogramowy tort, którym po wykładzie częstowani byli uczestnicy prelekcji.