BYRSKI Tadeusz

Urodził się 15.08.1906 r. w Krakowie. Zmarł 4.02.1987 r. w Warszawie.  
Studiował na wydziale humanistycznym Uniwersytetu Warszawskiego (1923-29), był też słuchaczem Instytutu Reduty (1924-25). W sezonie 1925/26 należał do zespołu artystycznego Reduty w Wilnie. W latach 1926-29 występował na deskach teatrów warszawskich. Od 1929 pracował w rozgłośni Polskiego Radia w Wilnie, m. in. w charakterze aktora, reżysera, sekretarza programowego, p. o. dyrektora oraz kierownika programowego.  
W latach 1937-39 był głównym reżyserem rozgłośni Polskiego Radia w Warszawie.  
W czasie wojny utrzymywał się z pracy fizycznej, równocześnie działał w podziemiu kulturalnym. Jesienią 1944 wraz z żoną (aktorką Ireną Byrską) zorganizował w Stoczku dom dla osiemdziesięciorga dzieci wypędzonych z Warszawy, prowadził z nimi zajęcia teatralne.  
W latach 1945-46 kierował w Kazimierzu Dolnym Instytutem Artystycznym szkolącym działaczy kulturalnych dla wsi, w latach 1946-48 był wykładowcą warszawskiej PWST z siedzibą w Łodzi i reżyserem PR w Warszawie. W sezonie 1948/49 objął kierownictwo artystyczne i reżyserię Sceny Opolskiej Teatrów Śląsko-Dąbrowskich. Już we wrześniu 1948 utworzył Studio Dramatyczne przy tym teatrze. W latach 1949-51 sprawował kierownictwo Teatru Polskiego Radia, reżyserował wiele słuchowisk. W sezonie 1951/52 był kierownikiem artystycznym Teatru Ziemi Pomorskiej w Toruniu. W latach 1952-58 kierował Teatrem im. Żeromskiego w Kielcach, gdzie razem z żoną Ireną stworzył Studio Teatralne. Z Kielc przeniósł się do Poznania, gdzie wraz z żoną w sezonie 1958/59 objął dyrekcję i kierownictwo artystyczne Teatru Polskiego i Nowego. W latach 1959-65 współpracował z radiem i telewizją, m. in. przygotowywał audycje szkolne.  
Równocześnie, w latach 1962-66, reżyserował w Teatrze im. Osterwy w Gorzowie, gdzie jego żona Irena była dyrektorem. W latach 1966-71 był reżyserem Teatru Nowego w Łodzi. Po przejściu na emeryturę w 1971 nadal współpracował z teatrami jako reżyser. Opracował tom wspomnień „O zespole Reduty 1919-1939” (1970).  
Od 1982 r. przygotowywał i reżyserował (m.in. w Gdańsku, Kielcach) szereg spektakli teatralnych, montaży poetyckich i religijno-patriotycznych grywanych w kościołach. W 1983 r. w jego mieszkaniu odbywały się przedstawienia Teatru Domowego.  
W Teatrze im. J. Osterwy w Gorzowie wyreżyserował sztuki:  
1962 – „W małym dworku” Tadeusza Rittnera;  
1962 – „Zygmunt August” Stanisława Wyspiańskiego;  
1963 – „Pan Damazy” Józefa Blizińskiego;  
1963 – „Czerwone pantofelki” Hansa Christiana Andersena;  
1963 – „Wyspa pokoju” Eugeniusza Pietrowa;  
1964 – „Król Edyp” Sofoklesa;  
1964 – „Pamiętnik antybohatera” Kornela Filipowicza;  
1964 – „Pejzaż otwarty” Zdzisława Morawskiego;  
1965 – „Cezar i Kleopatra” George’a Bernarda Shawa;  
1965 – „Lekarz mimo woli” Moliera (razem z Ireną Byrską);  
1965 – „Dziady” Adama Mickiewicza i „Warszawianka” Stanisława Wyspiańskiego;  
1966 – „Po północy nie płaczę” Edmunda Pietryka (razem z Ireną Byrską).  
Gdy podjął pracę w Gorzowie, był doświadczonym reżyserem. Choć formalnie nie był zatrudniony, reżyserował wymienione wyżej przedstawienia, a także miał doradczy udział w sztukach przygotowywanych przez Irenę Byrską, jako że byli małżeństwem zawsze wspierającym się w dzia­łaniach artystycznych. W recenzjach najwyższe oceny uzyskały jego przedstawienia klasyki: „Zygmunta Augusta”, „Króla Edypa”, „Dziadów” i „Warszawianki” wystawione ze szczególną dbałością o malarską inscenizację i o stylistyczną jedność ze sztuką epoki, której dotyczyły. Nie uciekał również od sztuk współczesnych, przygotował i firmował swoim nazwiskiem „Pejzaż otwarty” Zdzisława Morawskiego, „Pamiętnik antybohatera” Kornela Filipowicza czy „Po północy nie płaczę” Edmunda Pietryka.  
 

Krystyna Kamińska