BYRSKA Irena

Urodziła się 9.10.1901 r. w Warszawie. Zmarła 28.01.1997 r. także w Warszawie, pochowana jest na Starych Powązkach.  
W Warszawie ukończyła Wyższą Szkołę Ogrodniczą i pracowała jako nauczycielka przyrody. Równocześnie studiowała w warszawskim Państwowym Instytucie Sztuki Teatralnej pod kierunkiem Leona Schillera, który ukończyła w 1927 r. Od 1928 do 1929 pracowała jako aktorka w Teatrze Ateneum w Warszawie. Była żoną Tadeusza Byrskiego, oboje tworzyli wspaniały duet artystyczny, zawsze się wspomagając. W latach 1933-35 związana była z Teatrem Reduta, w latach 1935-39 współpracowała z Polskim Radiem w Warszawie jako aktorka i reżyser. W czasie wojny prowadziła tajne zajęcia teatralne i pomagała więźniom Pawiaka. Po wojnie prowadziła teatr w Opolu, zajęcia w warszawskiej PWST oraz pracowała w Toruniu, gdzie w Teatrze Ziemi Pomorskiej reżyserowała sztuki.  
W latach 1952-59 reżyserowała, pełniła funkcję kierownika artystycznego Teatru im. Żeromskiego w Kielcach. Od 13 VII 1955 do 31 XII 1958 kierowała utworzonym przy tym teatrze Studiem Teatralnym. W 1959 przeniosła się do Poznania. Na początku lat 60. zainicjowała w TVP cykl widowisk dla szkół.  
W latach 1963-66 była dyrektorem naczelnym i artystycznym Teatru im. Juliusza Osterwy w Gorzowie. Jako reżyser współpracowała ze scenami w Łodzi, Wałbrzychu, Nowej Hucie, Opolu, Gdyni, Gdańsku, Kielcach i Poznaniu. Jako peda­gog pracowała w warszawskim Teatrze Guliwer. Podczas stanu wojennego towarzyszyła wielu działaniom ludzi pracujących w podziemiu.  
W latach 80-tych wystąpiła w kilku filmach, m.in. w „Człowieku z żelaza” Andrzeja Wajdy i w „Przypadku” Krzysztofa Kieślowskiego. Stworzyła tam ciepłe sylwetki odważnej kobiety.  
W 1993 r. została odznaczona Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski.  
W Teatrze im. Juliusza Osterwy w Gorzowie wyreżyserowała sztuki:  
1962 – „Uciekła mi przepióreczka” Stefana Żeromskiego;  
1962 – „Mazepa” Juliusza Słowackiego;  
1963 – „Panopticum transcendentalne” Tytusa Czyżewskiego;  
1964 – „Świerszcz za kominem” Karola Dickensa;  
1964 – „Don Alvarez” Herakliusza Lubomirskiego;  
1964 – „Dalekie” Aleksandra Afinogenowa;  
1964 – „Drugi pokój”, „Jaskinia filozofów” Zbigniewa Herberta;  
1965 – „Nowy Don Kichot” Aleksandra Fredry;  
1965 – „Słowik” Hansa Christiana Andersena;  
1965 – „Rosmersholm” Henryka Ibsena;  
1965 – „Lekarz mimo woli” Moliera (razem z Tadeuszem Byrskim);  
1966 – „Pan Drops i jego trupa” Jana Brzechwy;  
1966 – „Po północy nie płaczę” Edmunda Pietryka (razem z Tadeuszem Byrskim);  
1966 – „Amerykanin” Howard M. Fasta;  
1966 – „Jutro” Josepha Conrada;  
1971 – „Niewidzialna kochanka” Pedro Calderona do la Barca;  
1972 – „Zemsta” – Aleksandra Fredry;  
W pracy artystycznej czuła się przede wszystkim pedagogiem niosącym kaganek oświaty i dlatego najchętniej pracowała poza stolicą. Zwracała uwagę na urodę polskiego słowa i na humanistyczne treści niesione przez sztukę. Ceniła klasykę, ale z odwagą wprowadzała do repertuaru sztuki współczesne, często trudne, a przecież jej zdaniem potrzebne społeczeństwu.  
Za jej dyrekcji gorzowski teatr otrzymywał wysokie nagrody: na III Festiwalu Teatralnym we Wrocławiu za najlepiej zagrane sztuki „Uciekła mi przepióreczka” i „Mazepę” oraz Irena Byrska za ich reżyserię. Jej przedstawienie „Don Alvareza” Herakliusza Lubomirskiego zostało włączone do repertuaru Teatru Telewizji i emitowane w programie ogólnopolskim. Irena Byrska zdobyła sobie niezwykłą popularność wśród gorzowian, ponieważ sztukę wysoką łączyła z życzliwością dla ludzi. Za czasów jej dyrektorowania w teatrze koncentrowało się życie kulturalne miasta.